Hoe gevaarlijk zijn religies en ideologieën?

Nieuws en actualiteiten
#1

Gisteravond (zeg maar gerust nacht) had ik hier een heel filosofisch en diepgaand gesprek over met mijn moeder (en sindsdien weet ik wat ik als scriptieonderwerp moet nemen, jaja). Maar de vraag is te interessant om te laten liggen tot dan, hoewel ik 'm natuurlijk veel breder behandel.

Een deelvraag komt neer op de topictitel: hoe gevaarlijk zijn religies en ideologieën? Iedereen die sociologie heeft gehad, weet ongetwijfeld dat een religie en een ideologie meer op elkaar lijken dan we zouden willen. De ideologie van het moderne kapitalisme bijvoorbeeld, een ideologie die zo ingeburgerd is in onze Westerse maatschappij dat we vergeten dat 'ie bestaat. Religies hebben symbolen, ideologieën ook. Religies hebben een ideaalbeeld voor de wereld (of wat daarna komt), ideologieën hebben dat ook. Beiden reppen over een samenleving waar op dit moment iets nog niet goed in is, en spreken van de weg naar verlichting/vrijheid/vrede/whatever. Ze hebben leiders, of die nu tastbaar zijn of niet. Kortom; ze lijken stiekem best wel veel op elkaar.

Zowel religies als ideologieën leiden tot oorlogen (facisme, communisme, islam, jodendom, christendom, etc). Zowel religies als ideologieën sluiten mensen buiten, bevorderen hun eigen mensen, creëren een zogenaamde ingroup/outgroup-bias. Beiden zijn dus tot op zekere hoogte gevaarlijk. Gevaarlijk voor de vrijheid, de vrede, het leven van een ander. Gevaarlijk voor degenen die niet tot die in-group behoren.

Hoe gevaarlijk zijn religies en ideologieën? Zou het beter zijn als we in een wereld zouden leven waar beiden niet aanwezig zouden zijn? Is dat haalbaar, of duiken er dan nieuwe problemen op?

Ik ben heeeel benieuwd hoe jullie erover denken.

#2

Ik moet hier eerst een heleboel over leren voordat ik hier een antwoord op kan geven :grinning_face_with_smiling_eyes:

#3

Ohheyy interessant onderwerp.

Ik ben het met je eens dat ze beide erg gevaarlijk zijn, maar ik denk dat het ook ontzettend lastig is het ‘af te leren’. Zoals je al zegt, het zit zo ‘ingeburgerd’, dat krijg je er niet meer uit.

We kunnen wel fantaseren/een gedachte-experiment maken van een religie- en ideologieloze wereld. Al weet ik niet in hoeverre dat zinvol is, en ben ik nu te moe om daar een hypothese over uit te typen. Ik vermoed wel dat veel mensen zich dan doelloos zouden vinden (niet lullig naar gelovigen toe, maar ik ben van mening dat mensen (onbewust) uit angst voor het onbekende geloven, of ‘omdat het zo hoort’ (omdat ze zo zijn opgevoed)).

Verder moet je ook niet vergeten dat ze ook hun positieve kanten hebben. Ja, we hebben de vooroordelen naar buitenstaanders, maar het creëert wel een groepsgevoel (wat gevaarlijk kan zijn, maar ook heel prettig voor de leden van de groep).

TL;DR leuk onderwerp, mooi topic, maar ik ben nu te moe om een mooie mening te fabriceren.

#4

Geen idee of ik nu een goed antwoord geef want ik snap niks van de tekst maar ik denk wel zeker dat religie’s gevaarlijk zijn. Vooral als je naar extremisten kijkt en types als Wilders (geen wilders discussie ik maar even als voorbeeld) dat botst natuurlijk en (no offense) extremisten zijn imo vaak nogal gewelddadig. Als je even kijkt naar de oorlogen die nu aan de gang zijn dan is dat vaak toch een geloofskwestie.

#5

Ook excuus voor eventuele typo’s of ver-Engelste zinsconstructies.

#6

Hier heb je een hele goede en interessante stelling. Ik denk dat elke religie of ideologie gevaarlijk KAN zijn. De vraag is hoe ver mensen ermee gaan om hun omgeving hier vorm aan te geven. Het gevaar zit hem in het te ver gaan, maar wanneer is het te ver? Ik denk als je geen ‘open’ denkwijze meer hebt en geen andere mogelijkheden meer wilt zien en er alles aan doet om iedereen en alles naar dit principe te zetten dat je toch wel een probleem hebt.

Een wereld zonder is naar mijn mening gewoonweg niet mogelijk.

#7
#8

Precies dit, dat woordje, is waar ik met mijn moeder ook op doorging. Als we inderdaad de religies en ideologieën zouden loslaten, dan zouden we onherroepelijk moeten accepteren dat de wereld inderdaad doelloos is, zinloos is, geen reden heeft, kortom: dat we vanaf nu een “leeg” bestaan hebben. Dat kan inderdaad voor veel mensen collapsing werken, omdat wij nu eenmaal een bepaald doel voor onszelf “nodig hebben”. (Dit komt, volgens mij, omdat wij ons als enige “diersoort” bewust zijn van onze sterfelijkheid en als enige ons bewust zijn van het feit dat we bestaan. Dat is ook volgens mij hetgene wat ons ultimately van de dieren onderscheidt.)

Als je echter, zoals sommigen in het verleden al deden, een existentiële annex stoïcijnse levenshouding aanneemt (dwz, zoals Nietzsche al zei: God is dood) dan kun je volgens mij heel makkelijk accepteren dat er inderdaad geen reden zit achter het leven. Volgens mij kunnen we dan veel vrijer met elkaar omgaan, omdat we niet meer redeneren vanuit de “groepen” waar we toe behoren, omdat die er dan niet langer zijn. (Maar goed, dit is niet mogelijk, wij mensen zijn zo ingesteld dat we onszelf automatisch weer gaan groeperen.) Wat ik wel denk is accepteren van andere meningen dan makkelijker is, omdat we niet vanuit een fundamenteel principe kunnen redeneren dat zou zeggen dat de ene mening beter is dan de andere; we weten immers allemaal net zo weinig van hoe de wereld werkelijk in elkaar zit.

Probleem is dan, zoals Sartre al zei, dat je dan gedoemd bent tot vrijheid, tot verantwoordelijkheid. En ik weet vrij zeker dat wij als mensheid die vrijheid niet aankunnen en dus vervallen tot chaos en wanorde (nog zoiets, dat komt omdat wij ons bewust zijn van die vrijheid en wat we er verkeerd mee kunnen doen.)

Kortom, het is inderdaad zo makkelijk nog niet.

#9

En, je kan mensen niet dwingen hun religie of ideologie los te laten. Als je dat probeert, ben je net zo goed aan het bekeren als een gemiddeld religieus persoon. Paradoxaal genoeg.

#10

Ik ben het helemaal met je eens!

#11

Ik denk dat religies en ideologieën gevaarlijk KUNNEN zijn. Zo lang iemand zijn of haar religie/ideologie voor zichzelf houdt en niet aan anderen opdringt, schuilt er denk ik weinig gevaar in. Maar op het moment dat iemand van mening is dat iedereen zou moeten aanhangen wat diegene zelf aanhangt, en ook actief probeert dit voor elkaar te krijgen, kan het gevaarlijk worden.

#12

Yes, dat denk ik ook (de rest ook trouwens, maar anders werd het citaat zo lang en wilde hier even op focussen). En ik denk ook dat lang niet ieder mens mentaal capabel is om over te stappen op de Stoa. en ik weet ook niet of je dat wel moet willen

#13

Nee, dat denk ik ook niet. Maar hoe komt dat? Door ons bewustzijn van onze sterfelijkheid. We zijn bang voor de dood en doen er alles aan om het leven dat we hebben zin te geven, omdat we anders het idee hebben dat we “voor niets” leven. Maar wat zou erop tegen zijn om te accepteren dat we inderdaad voor niets leven?

#14

Waarom zou het niet wenselijk zijn? Om een lekkere Tumblr quote aan te halen: If you worry and you can do something about it, why worry? If you worry and you can’t do something about it, why worry? Stoa wil natuurlijk niet meteen zeggen dat je apathisch wordt.

#15

Klopt. Het gekke (vervelende?) is dat we ons vaak niet eens bewust zijn van het feit dat we geïndoctrineerd worden. Zoals ik al in de beginpost zette, de ideologie van het kapitalisme wordt niet eens meer als zodanig herkend, omdat we er zo aan gewend zijn geraakt in een kapitalistische wereld te leven. We hangen allemaal (onbewust) de ideologie van het kapitalisme aan.

#16

Ah, oké, nee als we die Stoa pakken is het OK. Maar Stoa à la Seneca vind ik niet zo toppie. Inderdaad, te apathisch, ‘leeg’, afstandelijk, enz. ja noem me een zwak mensje, maar ik hou van m’n emoties en gevoelens, 90% van de tijd.

#17
#18

Aber naturlich. Ik wil ook niet zeggen dat we gevoelens uit moeten sluiten, denk dan eerder op Platoniaanse wijze: de ratio houdt samen met de emoties en begeerten in bedwang.

#19

Ahh nee oké, dat klinkt al een stuk beter. Nog onhaalbaar voor velen, maar een goed alternatief voor onze ideologische party.

#20

Er zijn de laatste tijd natuurlijk wel wat tegenbewegingen ontstaan, ook mede dankzij de economische crisis. De occupy beweging onder andere, die toch wel duidelijk tegen het kapitalisme en de huidige manier waarop de financiële wereld ingericht is. Daardoor heb je wel weer even het besef dat kapitalisme niet de enige mogelijke manier is, dat er ook andere manieren zijn om een staat in te richten. Maar je hebt wel gelijk, dat is inderdaad wel een ideologie die diep geworteld is in de westerse cultuur.