Eén van de moeilijkste zaken om te fotograferen is beweging. Je moet vaak snel reageren, de techniek bij langere sluitertijden onder de knie hebben en wat geluk hebben. Maar de beloning voor een goede dynamische foto is des te groter.
Spiegelreflexcamera’s zijn hiervoor meestal wat beter geschikt dan compactcamera’s, vooral door het grotere zoombereik met de verschillende lenzen, meer instel mogelijkheden en de vrijwel afwezige vertraging tussen het indrukken van de sluiterknop en het daadwerkelijk maken van de foto door de camera. Ik wil een aantal voorbeelden behandelen: racewagens, sporters en water.
Racewagens
Dit onderwerp spreekt het meest tot de verbeelding. Op hoge snelheid op een circuit of door een bosgebied raggen. Het is vrij simpel om een racewagen vast te leggen met 1/500 of een snellere sluitertijd. De sluiter is sneller stil dan de beweging van de auto, dus de kans is vrij groot dat je hem goed op de foto krijgt.
Mooie dynamische foto’s met een iets langere sluitertijd
Mooie dynamische foto’s met een iets langere sluitertijd
De kunst zit er echter in om snelheid in de foto te krijgen en dit wordt meestal bereikt door de achtergrond door de beweging onscherp te maken en de auto scherp in beeld te brengen. En dit effect zie je het beste door de auto van de zijkant te fotograferen.
Racewagens
http://cdn.digitalefotografietips.nl/wp-content/uploads/2007/12/beweging1.jpg
Een langere sluitertijd en meebewegen met de auto zorgt er voor dat de auto haarscherp wordt, maar dat er wel beweging in de auto zit doordat de wielen echt draaien en de omgeving onscherp is
Hiervoor moeten we de sluitertijd iets langer maken. Voordeel is dat de achtergrond bewogen is, waardoor de foto dynamischer is, en dat de wielen van de auto niet stil staan zodat hier ook dynamiek in zit. Bij snel bewegende auto’s, zoals de A1GP auto’s hierboven, is een sluitertijd onder 1/160 (ideaal rond de 1/125, 1/100, mede afhankelijk van de gebruikte lens natuurlijk) aan te raden.
Deze relatief langzame sluitertijd betekent dat je de auto’s met je camera moet volgen (”panning”) om ze scherp in beeld te krijgen, anders krijg je een foto waarbij de omgeving scherp is en de auto als een waas door het beeld gaat (kan vanuit een artistiek oogpunt echter ook erg interessant zijn). Stel de sluitertijd in met de Tv functie van je camera, hiermee blijft de camera altijd 1/100, 1/125 gebruiken of kies in de handmatige stand afhankelijk van de lichtsituatie zelf het diafragma er bij.
Lange sluitertijd laat lichtsporen zien
De relatief lange sluitertijd laat de lichtsporen goed zien, de auto is toch scherp door aan het einde van de sluitertijd (rear curtain sync) de flits af te laten gaan
De techniek die we gebruiken voor het volgen van de raceauto heet “panning”. Dit betekent dat je met de lens probeert vanaf de opening van de sluiter tot aan het sluiten van de sluiter het onderwerp op dezelfde plek in het beeld te houden. Dit betekent dat je erg precies moet mikken met de langere sluitertijden. De beste tip is hiervoor dat je al voordat je de sluiter indrukt je de auto volgt, je drukt af op het punt waar je de auto wilt vastleggen en ondertussen volg je met de lens de auto mee totdat de foto is genomen (en nog iets erna).
Je maakt dus een vloeiende beweging met je camera, je volgt de auto vanaf het moment dat hij in beeld komt totdat hij uit het beeld verdwijnt en tussendoor druk je af. Hoe vloeiender de beweging, hoe beter het eindresultaat. Deze techniek vergt wat oefening, hoe vaker je het doet, hoe beter de resultaten.
Sporters
http://cdn.digitalefotografietips.nl/wp-content/uploads/2009/10/beweging_snelheid.jpg
Met sporters gaat de actie allemaal wat langzamer, hoewel dat ook weer afhangt van hoe dicht bij je bij actie bent. Onderstaande triathlon foto’s zijn bijvoorbeeld rond de 1/320 tot 1/100 genomen. De hoeveelheid zoom bepaalt voor een groot deel de sluitertijd. Ook hier weer de sluitertijd voorkeuze ingesteld en meebewegen.
Meepannen met het onderwerp levert een scherpe voorgrond en onscherpe achtergrond op die goed de snelheid laat zien
De truc die ik bij snelheidfoto’s vaak gebruik is het handmatig scherpstellen op een bepaald punt en de sluitertijd half indrukken. Door vervolgens het onderwerp te volgen geeft de camera op een bepaald moment (met een piepje) aan dat het onderwerp scherp is. Op dat moment moet je dus afdrukken. Reactietijd is hiervoor bepalend, maar na een tijdje oefenen kun je ongeveer inschatten wanneer het onderwerp scherp in beeld is en kun je op een iets tragere reactiesnelheid anticiperen. Zie je het in de zoeker, dan ben je meestal te laat.
Ook met hardlopers heb je een snelle sluitertijd nodig en handmatig scherpstellen. Sommige camera’s hebben een AI Servo functie. Hiermee kun je wel proberen automatisch scherp te stellen. Deze functie stelt namelijk tijdens het indrukken van de sluitertijd continu de scherpstelafstand bij, rekent uit waar het onderwerp in beeld gaat verschijnen en past daar de focus op aan. Hierdoor legt je onderwerp minder afstand af tussen het scherpstellen en afdrukken en heb je meer kans dat het een scherpe foto oplevert.
Een telelens is trouwens niet per se noodzakelijk voor een mooie dynamische foto. Als je dichtbij genoeg kunt komen is ook een groothoek lens heel geschikt om de kijker goed bij de actie te betrekken en dramatische resultaten te krijgen.
Ook een groothoek lens is goed geschikt voor het vastleggen van actie
Water
Ijmeer, Oostvaardersdijk Almere
Een snelle sluitertijd zorgt er voor dat afzondelijke waterdruppels scherp worden vastgelegd. Een goede manier om de kracht van water te laten zien.
Met water kun je ook heerlijk werken met beweging. Hier heb je twee keuzes, vaak blijft water op één plek en daardoor kun je lange en snelle sluitertijden afwisselen. Met een langzame sluitertijd wordt het water een soort waas, met een snelle sluitertijd kun je juist heel goed de afzonderlijke druppels in beeld brengen. Vooral foto’s van de zee met een sluitertijd van enkele seconden kunnen hele mooie mistachtige effecten opleveren.
Een lange sluitertijd zorgt er voor dat water een soort mist effect krijgt
Een relatief lange sluitertijd zorgt er voor dat water een mistachtig effect krijgt, waardoor beweging wordt gesuggereerd. Hiervoor heb je wel een statief nodig, anders krijg je een ander soort beweging in je foto.
Welke sluitertijd is nu het beste om het stromende water te laten zien? Het ligt een beetje aan hoe snel het water stroomt tot hoever je de sluitertijd moet terugbrengen, meestal is 0,5-1s wel genoeg. Vaak zul je de hoeveelheid licht die op de sensor valt moeten beperken om de benodigde sluitertijd te bereiken. Het diafragma maximaal dichtschroeven, in dit geval f/22, helpt meestal al veel om de sluitertijd terug te brengen. Daarnaast kun je gebruikmaken van een polarisatiefilter, als je die draait kun je tot 2 lichtstops langere sluitertijd krijgen en je reduceert als bonus ook de reflecties.
Let bij watervallen er op dat de waterval niet overbelicht wordt. Controleer in je histogram of er geen ‘blinkies’ verschijnen, knipperende vlakken in beeld die aangeven dat er geen detail meer te zien is in de witte delen. Vooral als de zon er op schijnt loop je al snel dit risico. 1/3 of 2/3 onderbelichten helpt dit vaak al tegengaan, maar watervallen zijn vooral een ideaal ‘bewolkte dag’ onderwerp.
Door te spelen met sluitertijden en je cameratechniek aan te passen kun je meer dynamiek in je foto’s brengen. Het vastleggen vergt soms iets meer oefening van de fotograaf, maar de resultaten zijn de moeite waard.
