Columniste Aleid Truijens schreef op 17 december 2012 het volgende in de Volkskrant:
"Zo’n pestprotocol is tandloos, want streng aanpakken van daders is geen beleid, schrijft Aleid Truijens. ‘Een terechte vraag: waarom 25 jaar antipestbeleid, 20 miljoen euro overheidsgeld, vijf grote onderzoeken en vijf conferenties het probleem geen millimeter hebben terugdrongen.’
-
Op één school las ik dat als standaardregel gold: ‘Niemand doet zielig.’ Wat is dat voor een regel? Waarom zou iemand zomaar ‘zielig’ doen?
Weer een pestdode. Nu is het Fleur Bloemen, een vijftienjarig meisje uit Staphorst. Zij sprong voor de trein, terwijl medeleerlingen toekeken. Eind vorige maand verhing Anoeska Singh (17) zich, enkele weken daarvoor stierf Tim Ribberink (20). Ze werden gepest, door leeftijdgenoten, op school. Ze vonden dat ze maar beter dood konden zijn. Bloemen won in 2010 een gedichtenwedstrijd met haar noodkreet:
Ik was anders dan de anderen
anders dan de rest
ik weet niet waarom
het begon als een spel
het liep uit de hand
en eindigde voor mij in een hel.
Nu heeft ze een afscheidsgedicht nagelaten, waarin ze belooft een ‘beschermengel’ te zijn: Als het sneeuwt ben ik het vlokje dat in jullie handen valt / Als het regent ben ik de druppel na de storm. Ze schreef een afscheidsbrief, waarvan de inhoud niet wordt vrijgegeven; vermoedelijk omdat de namen van de pesters erin worden genoemd.
Een pijnlijke overeenkomst met de zelfmoord van Ribberink is dat de ouders niets wisten van de wanhoop van hun kind. Fleur vertrouwde die toe aan een schriftje: ‘Ik kan er niet meer tegen. Ik wil hier weg. Voorgoed!’
En de leraren, wisten die ervan? Haar school, AOC Terra in Meppel, zegt de zaak eerst grondig te laten onderzoeken, alvorens zich uit te spreken over het verband tussen de zelfmoord en de pesterijen.
Medeleerlingen wisten wél dat Fleur vreselijk werd gepest. Op internet staan foto’s van de spoorwegovergang. Een berg bloemen, tegen het waarschuwingsbord. ‘Wacht tot het rode licht is gedoofd. Er kan nóg een trein aankomen.’ Tussen de bloemen ligt een briefje. Op www.onzestem.eu wordt geciteerd: ‘We zagen je staan Fleur Bloemen, bezig met je mobiel en je was in tranen. In ons hoofd dachten we: die gaat springen. Vreselijk dat je zo gepest bent.’ De website citeert een meisje dat zegt: ‘Voor haar een uitkomst om het op zo’n manier op te lossen. Maar voor de rest niet, die hebben geen sorry kunnen zeggen.’
Het citaat is niet te checken, maar het mechanisme is bekend. Zodra er sprake is van zelfmoord, is er altijd wel een aterling die het woord ‘uitkomst’ in de mond durft te nemen, of die vergoelijkend spreekt over de aanstichters. Het deed me denken aan het dossier over een moord uit 1970, dat ik doornam tijdens research voor een boek: dikke psychiatrische rapporten over de trieste jeugd en het smartelijke liefdesverdriet van de dader, over het slachtoffer nauwelijks een woord. Die was gewoon dood.
De pestende dader mag steevast op hulp en begrip rekenen, het slachtoffer niet. Op de dag dat Bloemen voor de trein sprong, schreef de moedige Jeffrey Arenz (18) in de Volkskrant een open brief aan de premier. Vanaf zijn twaalfde is hij verschrikkelijk gepest en in elkaar geslagen. Hij houdt van musicals, vandaar. Het schrijnendste detail uit zijn brief: ‘Aan mijn leraar had ik ook niets, want die begon gewoon keihard te lachen toen ik midden in de klas in mijn buik werd getrapt.’ Mark Rutte was ‘er even stil van’. Het grootste deel van de mensheid bestaat uit meelopers en meelachers. Ook de leraren. Volgens een onderzoek van EenVandaag was bij 52 procent van de jongeren die gepest is op school de leraar of school op de hoogte, maar werd er niets gedaan.
Elke school heeft een pestprotocol. Als je die leest - de pdf’s zijn openbaar - begrijp je waarom zo’n papier tandeloos is. De woorden ‘respect’ en ‘veiligheid’ komen er duizendmaal in voor. Streng aanpakken van daders is geen beleid. Vaak gaan meer paragrafen over ‘steun’ en ‘hulp’ aan de dader dan over het slachtoffer. Die mag vooral niet ‘óverbeschermd’ worden. Op één school las ik dat als standaardregel gold: ‘Niemand doet zielig.’ Wat is dat voor een regel? Waarom zou iemand zomaar ‘zielig’ doen? In vrijwel elk pestprotocol wordt weerbaarheidstraining als remedie aangemerkt. Arenz heeft een beter voorstel: ‘Ik denk eerder aan een taakstraf bij bureau Halt, een verplichte cursus over pesten en/of een brief schrijven aan degene die je pest.’
Stichting Veilig Onderwijs, dezelfde instantie die klachten binnenkrijgt van gepeste kinderen die door krenkende weerbaarheidstraining - ‘Jij bent een bang konijn’ - nóg verder in de put raken, stelt nu een parlementair onderzoek voor. Zij vraagt zich terecht af waarom 25 jaar antipestbeleid, 20 miljoen euro overheidsgeld, vijf grote onderzoeken en vijf conferenties het probleem geen millimeter hebben terugdrongen. Misschien is al die tijd precies het verkeerde gedaan. Het zijn kennelijk de slachtoffers, dood of levend, die daarop moeten wijzen."
